مدرسه قرار است محلی برای آموزش، تربیت، رشد شخصیت و ایجاد فرصت‌های برابر برای آینده‌سازان کشور باشد. اما متأسفانه همیشه شرایط به این شکل ایده‌آل نیست. گاهی اوقات والدین و دانش‌آموزان با مسائلی مواجه می‌شوند که نیاز به مداخله رسمی و قانونی دارند؛ از دریافت هزینه‌های غیرمجاز گرفته تا تخلفات آموزشی، تبعیض، یا حتی برخوردهای نامناسب از سوی کادر آموزشی. در چنین مواردی، شکایت از مدارس تبدیل به یک حق قانونی و ابزار مهم برای احقاق حق می‌شود.
چرا و چه زمانی باید از یک مدرسه شکایت کرد؟
شکایت کردن از مدرسه، آخرین راه‌حل است و زمانی اهمیت پیدا می‌کند که سایر راهکارهای سازنده مانند گفت‌وگوی مستقیم با مدیر یا تماس با انجمن اولیا و مربیان نتیجه‌بخش نباشند. در ادامه چند نمونه از موقعیت‌هایی که می‌توانید با آن‌ها برای شکایت از مدارس اقدام و ثبت کنید آورده‌ایم:
دریافت شهریه یا وجه غیرقانونی (مخصوصاً در مدارس دولتی)
بی‌احترامی یا برخورد توهین‌آمیز با دانش‌آموزان
اعمال تبعیض بین دانش‌آموزان بر اساس وضعیت مالی، تحصیلی یا خانوادگی
تنبیه بدنی یا تحقیر دانش‌آموز در جمع
کیفیت بسیار پایین آموزش و عدم رسیدگی به اعتراضات اولیا
تحمیل کلاس‌های فوق‌برنامه یا اجبار به شرکت در اردوهای هزینه‌بر
پذیرش دانش‌آموز فقط با شرایط مالی خاص (رشوه‌خواهی یا توصیه‌نامه‌های خاص)
استفاده از منابع غیرمجاز آموزشی، کتاب‌های کمک‌درسی بدون مجوز یا فشار برای خرید آن‌ها
مراحل گام‌به‌گام شکایت از مدارس
مستندسازی دقیق
قبل از هر اقدام قانونی، باید مدارک و شواهدی داشته باشید که ادعای شما را ثابت کند. این مدارک می‌توانند شامل:
رسیدهای پرداخت وجه
پیام‌های رسمی یا غیررسمی مدرسه
صدا یا ویدئو در صورت وجود
شهادت سایر والدین یا دانش‌آموزان باشند.
تماس با مدرسه و تلاش برای حل غیررسمی
✅در بسیاری از موارد، شکایت مستقیم به مدیر مدرسه یا معاونان می‌تواند مشکل را بدون نیاز به مراحل قانونی حل کند. این مرحله حتماً باید طی شود، چون در پرونده‌سازی به عنوان “تلاش برای حل مسالمت‌آمیز” ثبت می‌گردد.
مراجعه به نهادهای منطقه‌ای آموزش و پرورش
✅در صورتی که مدرسه همکاری نکند یا پاسخ قانع‌کننده ندهد، باید شکایت خود را به اداره آموزش و پرورش منطقه ارسال کنید. این اداره‌ها موظف به بررسی شکایات هستند و معمولاً ظرف مدت ۱۰ روز کاری باید پاسخ دهند.
ثبت شکایت از مدارس در سامانه رسمی وزارت آموزش و پرورش
آدرس سامانه رسمی: shekayat.medu.ir
در این سامانه می‌توانید شکایت خود را ثبت، پیگیری و مدارک مربوطه را بارگذاری کنید. این فرآیند به‌صورت کاملاً رسمی بررسی شده و از شما خواسته می‌شود که نوع تخلف، مشخصات مدرسه، اطلاعات تماس خود و جزئیات شکایت را وارد کنید.
اگر پاسخ نگرفتید، چه باید بکنید؟
گاهی اوقات پاسخ‌هایی که از اداره آموزش و پرورش دریافت می‌شود قانع‌کننده یا کافی نیست. در چنین شرایطی:
می‌توانید به دادستانی عمومی و انقلاب نامه رسمی یا شکایت الکترونیک ارسال کنید.
در صورت وارد بودن تخلف، حتی امکان تعطیلی مدرسه یا تعلیق مدیر نیز وجود دارد.
اگر مسئله به جنبه‌های کیفری (مثلاً تنبیه بدنی شدید، آزار روحی یا جسمی، دریافت رشوه) مربوط باشد، قضیه جدی‌تر شده و پای دادگاه نیز به میان خواهد آمد.
شکایت از مدارس غیرانتفاعی و غیردولتی
در مدارس غیرانتفاعی معمولاً حجم بیشتری از تخلفات مالی گزارش می‌شود. چون این مدارس آزادی عمل بیشتری دارند، برخی از آن‌ها:
شهریه‌های غیرقانونی می‌گیرند
خدمات اضافی (که اجباری نیستند) را تحمیل می‌کنند
شفافیت مالی ندارند
در این موارد، دقیقاً همان روند برای شکایت از مدارس طی می‌شود، ولی با این تفاوت که ناظر بر عملکرد این مدارس، شورای نظارت بر مدارس غیردولتی در ادارات آموزش و پرورش است. در هنگام شکایت حتماً نوع مدرسه (دولتی یا غیردولتی) را مشخص کنید.
نکات حقوقی مهم درباره شکایت از مدارس
شکایت شما باید مستند و مستدل باشد. نوشتن یک شکایت‌نامه احساسی و بدون سند، معمولاً راه به جایی نمی‌برد.
هیچ نهادی حق ندارد به‌خاطر شکایت قانونی، شما یا فرزندتان را تهدید یا تنبیه کند. در صورت بروز چنین رفتاری، این مورد خود، یک تخلف ثانویه جدی است.
می‌توانید با کمک وکیل، شکایت خود را به مرحله بالاتر ببرید. در مواردی که حقوق کودک نقض شده باشد، شکایت در سطح قوه قضائیه نیز قابل پیگیری است.
چگونه یک شکایت‌نامه حرفه‌ای بنویسیم؟
در تنظیم متن شکایت رسمی، به این نکات توجه کنید:
مشخصات خود و مدرسه را کامل بنویسید.
زمان و مکان دقیق وقوع تخلف را قید کنید.
مستندات را ضمیمه کنید.
واضح و بی‌طرفانه توضیح دهید که چه اتفاقی افتاده است.
در پایان، خواسته خود را روشن بیان کنید: مثلاً بازپرداخت وجه، برخورد با پرسنل متخلف، بررسی حضوری، یا عذرخواهی رسمی.
✅نمونه متن ساده جهت شکایت از مدارس
به نام خدا
اینجانب ……. ولی دانش‌آموز……….. پایه ……… مدرسه ……….. به دلیل ………….. در تاریخ ……. جهت ………. از آن مدرسه شکایت دارم.
با وجود مراجعه حضوری و تماس با مدیریت محترم مدرسه، اقدامی صورت نگرفت. لذا تقاضامندم به این موضوع رسیدگی فرمایید.با احترام
نام و نام خانوادگی
شماره تماس
امضا
✅اگر نیاز به مشاوره تخصصی در زمینه شکایت از مدارس، حل تعارض با کادر آموزشی، یا حتی ارزیابی روان‌شناختی دانش‌آموز دارید، می‌توانید با مشاوران ما تماس بگیرید.
سوالات متداول درباره شکایت از مدارس
آیا شکایت از مدارس به دانش‌آموز آسیب می‌زند؟
خیر. طبق مقررات آموزش و پرورش، هیچ نهادی حق ندارد به‌خاطر شکایت، با دانش‌آموز برخورد تنبیهی یا تبعیض‌آمیز داشته باشد. در صورت بروز چنین رفتاری، خود آن نیز یک تخلف ثانویه محسوب می‌شود.
اگر مدارکی نداشته باشیم، می‌توانیم شکایت کنیم؟
بله، اما بهتر است حداقل شواهدی مثل پیام‌ها، گفت‌وگوها، یا شهادت دیگر اولیا را ارائه دهید. مستندسازی کمک بزرگی به تسریع در رسیدگی به شکایت خواهد بود.
آیا فقط اولیا می‌توانند شکایت کنند؟
خیر. معلمان، دانش‌آموزان و حتی کارکنان دیگر مدرسه نیز در صورت مشاهده تخلف، می‌توانند شکایت خود را از طریق سامانه‌های رسمی ثبت کنند.
چگونه می‌توانم شکایتم را پیگیری کنم؟
پس از ثبت در سامانه shekayat.medu.ir، به شما یک کد رهگیری داده می‌شود. با استفاده از آن می‌توانید وضعیت بررسی شکایت را پیگیری کنید.
اگر مدرسه خصوصی باشد، شکایت فرق می‌کند؟
خیر. روند شکایت از مدارس غیردولتی هم از طریق همان سامانه رسمی انجام می‌شود، با این تفاوت که نظارت بر این مدارس توسط شورای نظارت بر مدارس غیردولتی در اداره آموزش و پرورش انجام می‌شود.
می‌توانم بدون نوشتن شکایت‌نامه رسمی، تلفنی شکایت کنم؟
بله. شماره تماس ۴۳۱۷ از سوی وزارت آموزش و پرورش برای ثبت تلفنی شکایات در نظر گرفته شده است.
شکایت از مدرسه، نشانه مطالبه‌گری است
شکایت کردن از مدرسه نباید با دید منفی دیده شود. این کار، اقدامی در جهت حفظ کیفیت آموزش، دفاع از حقوق دانش‌آموزان و ارتقاء سیستم آموزشی است. اولیا و دانش‌آموزان اگر از حقوق خود آگاه باشند، نه‌تنها می‌توانند جلوی تخلفات بایستند، بلکه نقش مهمی در اصلاح سیستم آموزشی کشور ایفا می‌کنند.
